Etiket: use your illusions

“You Could Be Mine”

Mayıs 24th, 2023

Ağbilerimin bana en büyük katkısı harika bir müzik alt yapısı oluşturmamı sağlamalarıdır. Büyük ağbim Kiss hayranıydı, onun sayesinde yetmişlerin ve seksenlerin tüm baba gruplarına aşina bir kulak geliştirdim, diğeriyse Elvis hastasıydı, saçını başını bile onun gibi tarar onun gibi yürür, konuşur, hal ve tavrı bile kral gibi olurdu; onun sayesinde de çok sağlam bir klasik Rock repertuarı edindim.

Üçümüz aynı odada kalırdık, bu nedenle kendi özelimizi yaşayacağımız bir alanımız yoktu. Her şey paylaşım üzerine kurulmuştu, tabii ben küçük olduğum için bu paylaşım benim açımdan çok da eşit bir orana dayanmıyordu. Odamız büyükçeydi, içine üç yatak, üç dolap, üç masa, bir TV ve bir de Hi-Fi sığdığına göre küçük sayılmazdı. Gerçi dolaplar yatağın üzerindeydi, dar alanlar için tasarlanmış yataklı dolaplardandı, masaları da ortada kocaman bir yemek masası olacak şekilde birleştirmiştik, TV çok küçüktü, oturma odasına renkli büyük ekran bir Saba aldıktan sonra küçük olanı odamıza almıştık; kumandasızdı, doğru düzgün çekmezdi, zaten seksenlerde öyle kanaldan kanala zaping yapacağınız kadar çok özel televizyon da yoktu, seksenlerin Almanya’sındaydık, devlet televizyonların kral olduğunu dönemdi.

Odamızın en değerli parçası kesinlikle Hi-Fi’di. İki numaranın yatağının yanında pencerenin köşesinde, iki gözü olan bir dolabın üzerinde duruyordu, üst gözde iki numaranın Elvis, Bill Haley, Little Richards ve Chuck Berry koleksiyonu vardı, altta da bir numaranın Kiss, Deep Purple, Rainbow, AC/DC plakları. Herkesin kendi müziğini çalması için önceden belirlenmiş bir vakti vardı, kimse öyle kafasına göre plak koyamazdı. Benim Hi-Fi’a dokunmam yasaktı, çok küçük olduğum için plakları çiziyor, yeterince özen gösteremediğim için iğneyi kırabiliyordum.

Daha çok Elvis dinlemeyi severdim, ağzı kanlı Gene Simons’ın resmini gördükten sonra Kiss’in müziğine karşı bir ön yargı geliştirmiştim. Yine de “Rock n roll all nite”in nakaratına eşlik etmeyi seviyor, Ace Frehley’in sololarına hasta oluyordum. Spaceman ilk favori gitarcımdı, Les Paul sevgimden ondan gelir. Beğendiğim gitaristlerin hemen hemen hepsinin de Les Paul tercih etmesi bir tesadüf müdür yoksa küçüklüğümde oluşan istemsiz bir kriter midir emin değilim.

Manyak bir Rock altyapısı ile büyüdükten sonra müzik zevkimin değişmesi ilginçti. Öncelikle memlekete kesin dönüş yapmamız, farklı bir kültür çevresine girmemiz müzik dinleme alışkanlığım üzerinde etkili oldu. Seksenlerin ikinci yarısındaydık, tam Türkiye’nin kasetçi kültüründen video kültürüne doğru evirildiği zamandı. İlk yıl bizim caddede bir kasetçi vardı, sipariş üzerine kaset doldururdu. Raks kaset üretmeye başlayınca plakların yerini kasetler doldurmaya, fiyatlar düşünce de insanlar kaset çektirmek yerine orijinalleri almaya başladı, bu da kasetçilerin videoculara dönüşmesine neden olmuştu. Bizim kasetçide ortama uydu ve dükkanı video kasetçiye çevirdi.

Plak almaya alışık bir gençlik olmalarına rağmen ağbimler kasete geçmekte zorluk çekmediler. Hala aynı Hi-Fi’yi kullanıyorduk, sadece bu sefer herkesin kendi odası olduğu için o bir numaranın odasında duruyordu. Herhalde bir iki yıl sonraydı, iki numaranın odasına bir kasetçalar alındı, artık yeni plaklar almadığımız için küçük ağbim bununla idare edebiliyordu. Benimse hiç hi-fi’yım ya da kasetçalarım olmadı, genelde bir şeyler dinlemek istersem onların odasında takılıyordum tabii onların izin verdiği zamanlarda. Zaten oturmamış bir müzik zevkim vardı, kendi kafama göre çıkıp albüm falan almıyordum. Şu meşhur turuncu kulaklıklı sony walkmanlerden almışlardı bana, odamda ancak onunla müzik dinleyebiliyordum, çoğunlukla ağbimin müzik setinde kaydettiğim kasetleri.

İlk ne zaman kendi müziğimi seçmeye başladığımı hatırlamıyorum, sanırım ortaokul lise arası bir zamanda. Almanya’dayken müziğe ulaşmak çok kolaydı, Die Hitparade vardı, Bravo vardı, istediğiniz albümü almadan önce dinleyebileceğiniz plakçılar vardı, en önemlisi her türlü müzik yayını yapan çok fazla radyo istasyonu vardı. Buradaysa hiçbiri yoktu, evet TRT’de mikrofonu yandan tutan bir amca arada bir çıkar yabancı video klipler oynatırdı ama o kadar. Seksenler Türkiye’sinin yabancı müzik zevki dünyadan bir dekade geride kalmıştı. Aslında benim için hoştu, kulak aşinalığı olan şarkılar çalınırdı ama ne kadar güzel olursa olsun insan çokça yenilik isteyen bir canlı türüdür, ben de farklı değildim yeni sesler, yeni tarzlar dinlemek istiyordum.

Kendi müziğimi arama maceram ulaşılabilir kaynaklarla sınırlıydı bu da sadece Türkçe müzik anlamına geliyordu. Barış Manço memlekete yerleşmeden önce dinlediğim tek Türk sanatçıydı, hazır öyle bir kulak alışkanlığım vardı ondan devam ettim, onun kasetlerini almaya başladım. Barış’ı dinlemek gerçekten de hoştu, ortaokul yıllarımın başında kendi tercihimle bir tek onu dinledim diyebilirim ancak Barış Manço’yu yaşadığım yıllar “Domates, Biber, Patlıcan” dönemiydi, eğlenceliydi ama ruhumu yeterince doyuran bir gıda değildi.

Ne zaman hip hop dinlemeye başladım, nasıl rap müzikle tanıştım, kulağıma çalınan ilk parça hangisiydi, şarkıcı kimdi, bunların hiç birini gerçekten de hatırlamıyorum. Rap’in duyulmaya başlandığı dönemdi, nerdeyse herkes en az bir tane rap şarkı çıkartıyordu; Barış Manço “Ayı”yı, Cem Karaca “Raptiye, Rap, Rap”ı yapmıştı; Run DMC’in Aerosmith’le düet yapıyordu, Ice-T gangsta rap’ın ilk kafiyelerini söylüyordu, kızgın Comptan’lılar NWA’i kuruyordu… tabii ben tüm bu gelişmelerden ancak yıllar sonra haber alıyordum.

“Walkin with a Panther” aldığım ilk albümdü, seksenlerin sonundaydı, Bakırköy çevresinde yabancı müzik bulma ihtimalinin ne kadar yüksek olduğunu daha yeni keşfetmiştim. Neler dinlenir çok emin olmadığımdan oradan buradan duyduğum şarkıcıların albümlerini alıyordum. Arkadaşlar arasında LL Cool J en ünlüsüydü, her ne kadar sondaki “cey”i “cii” gibi okusak da hepimiz onu dinlerdik.

Memlekete dönmüş olsak da yeni müzikleri hala Almanya’dan öğreniyorduk. Ailesi hala Almanya’da olan okul arkadaşlarım vardı, her tatilde oraya uçarlardı, resmen müzik dünyası ile aramızda onlar sayesinde bir hava köprüsü oluşmuştu. Korkut da onlardan biriydi, güzel filmlerin soundtracklerini almayı severdi, kendince bunu bir müzik türü olarak sınıflandırırdı. Onunla birlikte bende kendimi bir “Film Müziği Sever” olarak tanımlamaya başlamıştım. Bulduğum her albümü dinlemeye çalışıyordum ve bulabildiklerim de çok değildi. Bakırköy’deki imkanları keşfettikten sonra hangi albümleri almam gerektiğine doğru düzgün karar veremiyordum, almadan önce dinleme imkanım olmadığından sadece kapağına bakıp karar veriyordum. Bu da çoğu zaman kötü müzikler seçmeme neden oluyordu. Bu şekilde aldığım onlarca kaset sadece bir kere dinlendikten sonra bir köşede tozlanmaya terk ediliyordu. Korkut’un seleksiyonu hoşuma gitmişti. Film müziklerinin albümlerini almak çok mantıklıydı çünkü zaten filmden müzikleri dinlemiş olduğunuzdan aldığınız albümde kötü sürprizlerle karşılaşmıyordunuz. Film müziklerini dinlemeye işte böyle başladım.

TRT2’de sinemaya gelen filmleri tanıtan bir program vardı, adını tam olarak hatırlamıyorum, programı bir soundtrackin klibiyle kapatırlardı. Tam bana göreydi yani, hiç kaçırmazdım. ’91 senesiydi, heyecanla “Terminator 2: The Judgmend Day”in sinemalara gelmesini bekliyorduk. Bahsettiğim programda serinin de açık ara en iyisi olan filmin tanıtımını yapmışlardı, tabii sonunda da “You Could Be Mine”in klibini yayınladılar, Terminator 2’nin film müziğinin.

Guns ‘n Roses’in dinlediğim ilk şarkısı buydu. Matt’in bateri girişiyle Duff’ın basının karışması ardından Slash ve Izzy’nin riffleri… Büyülenmiş gibiydim, baterinin kalp atışı gibi başlayan introsu, gitarın sessiz bir yankı gibi gittikçe büyüyen ve en sonunda şarkının ritmine dönüşen sesi, Axl’in vocali, hepsi çılgıncaydı. Şarkının gelgit gibi bir yükselip bir alçalması sonrasında Slash’in solosuyla parçanın doruk noktasına ulaşması ve son bölümde Axl’in şarkıyı bir rap ile bitirmesi. Mükemmeldi. Büyülenmiştim, sanki Axl televizyonun ekranına vurarak beni yanı çağırmış, kulağıma doğru eğilip : “Ey Türk! Titre ve kendine gel,” diye fısıldamıştı. Ben de tam olarak öyle yaptım, titredim ve Rock’a döndüm.

“You Could Be Mine” kişisel müzik tarihimin dönüm noktasıdır, milattır. Rock müziğini yeniden keşfe çıktım. Bir yandan bizimkilerin arşivinde eskileri yeniden dinlemeye başlarken bir yandan da yeni gruplarla tanıştım. Özkul’dan Cabir ve Unkapanı’na, Korkut’tan da Özgürlük Meydanı’ndaki kasetçilere takılmayı alışkanlık edindim. Zamanda değişiyordu, doksanlarla birlikte imkânlarda artmıştı. Blue Jean’in yanında Rock Kazanı ve Stüdyo İmge gibi dergiler de çıktı. Önce Net Kitap Evi sonra Megavizyon ile Kerange, Billboard gibi yabancı dergilere de ulaşmaya başladık. Özel radyolar çıktı, MTV yayına başladı, özel televizyonlarda müzik programları çoğaldı, artık parçalara birer klasik olmadan önce ulaşmaya başlamıştık. Ülke çok hızlı bir şekilde dönüşmeye başlıyordu ya da ben elde ettiklerimi yeni keşfettiğimden bana değişiyormuş gibi geliyordu. Köprü altı Kemancı’ya takılmaya başladım, orası yandıktan sonra da Taksim’deki rock barlara, önce Gitar ve Karavan sonra Hayal Kahvesi, 45lik ve Cazibe. Salı günleri Sis’e giderdik, Ortaköy’e, Volvox dinlemeye ya da onun biraz ilerisindeki bara pogo yapmaya. Paramız olmadığında Abdullah Sokağa takılırdık ki çoğunlukla yoktu. Ancak iyi arkadaşlıklar kurmuştuk aramızda birinde para olsa hepimiz bir mekanda doluşurduk, amaç müzik dinlemek, kafa sallamak, takılmaktı, gerisi teferruat.

İlk aldığım albüm tabii ki You Could Be Mine’in bulunduğu Use Your Illusions 2’ydi ama grubun tüm albümlerini almam için çok vakit geçmesi gerekmedi. Guns ‘n Roses hala en favori grubumdur, STP, Nirvana ve Alice in Chains ile birlikte. Artık salak salak şeylere para harcamaktansa harçlığımı biriktirip albüm alıyordum. Belki de bu yüzden Edirne’de üniversiteye gidene kadar sigaraya başlamamıştım, Camel’e verecek parayı daha iyi şeyler için biriktiriyordum. Çok kısa sürede sağlam bir arşiv meydana getirmiştim, ağbim tatil için Ankara’dan döndüğünde buna çok şaşırmıştı.

Hayatımın bu döneminin zirve noktası, tabii birçok genç gibi, İnönü stadındaki konserlerdi. Beni yeniden rock müziğiyle buluşturan parçayı canlı olarak sahnedeki performansını izleyebilmek muhteşem bir duyguydu, özellikle de hayranı olduğun bir gruba dokunacak kadar yakın olmak inanılmazdı. Sanırım böyle düşününce evet, o dönemi yaşayan bizler gerçekten de şanslı olanlardık.
“No Rain”

Nisan 13th, 2023

Ben liseye giderken yabancı müzik kasetleri alabileceğim sadece birkaç yer vardı. Aksaray’daki Cabir, Megavizyon-D&R öncesi dönemin elektronik alet edevat ve müzik mağazasıydı; Kadıköy’deki Akmar ki bana çok uzaktı, minimum parayla maksimum albüme sahip olmaya çalışırken karşıya geçmek için ekstra masraf yapamazdım; Bakırköy Özgürlük Meydanı, hemen istasyonun yanında yan yana dizilmiş kasetçiler vardı, çekme kaset satarlardı ama ses kalitesi çok iyiydi, piyasada olmayan sürüyle albüme sahiptiler, ben şahsen GN’R’ın ünlü olmadan önce kaydettikleri demoyu oradan almıştım; bir de, tabii ki Unkapanı’ndaki kasetçiler çarşısı

Doksanlardaydık, öyle Spotify, Deezer ya da Itunes yoktu, Napster’in icadına yıllar vardı, Ipod düşünülmemişti bile keza mp3ler de öyle. Tüm dünya CDlerin icadıyla dijitale geçmişti ama biz burada müziği hala analog dinliyorduk. İstanbul’un metroya “hızlı tramvay” denilen dönemleriydi ve sadece Esenler-Aksaray arası işliyordu. Günler hızlı, hayatsa yavaş akıyordu. Haftalığımı kantinde patso almaya harcayacağıma biriktirip yeni bir albüm alıyordum. Her cuma okul çıkışı Cabir’e uğrardım. Sıkış tepiş bir minibüsle ya da meşhur 336b ile Güngören Bağcılar arasında durup kalkmaktansa geniş bir daire çizerek Aksaray’a oradan da “Hızlı Tramvay”la Esenler’e geçerdim, bu güzergah şaşırtıcı derecede daha hızlı ve daha rahattı.

Aslında aklımda Blind Melon yoktu, Pablo Honey alma niyetindeydim, “Creep” çok hoşuma gidiyordu ve o aralar herkesin dilindeydi. Okul çıkışı her Cuma yaptığım gibi Cabir’e uğradım, uzun tezgahlarının sonunda yabancı müzik kasetleri satıyorlardı. Yeni ya da çok satan albümleri tezgahın üzerindeki iki kasetlikte sergiliyorlardı, rahatça gidip tek tek kasetleri inceleyebiliyor, içindeki kitapçığa bakabiliyordunuz. İstediğim albümü çok nadiren bulanmazdım, genelde yeni tüm Rock albümlerini satarlardı. Orada çalışan benim gibi Esenler’de oturan sakallı bir arkadaş vardı, müzik zevkimiz çok uyuyordu, tavsiyeleri hiç yanıltmamıştı. Kasetlikte sergilenen albümleri kendi müzik zevkine göre seçtiğinden aradığımı hep bulurdum ama bu sefer istediğim orada yoktu. Hatırlıyorum da Radiohead için “tek şarkılık grup” yorumunu yapmıştı. Creep’i o da beğenmişti ama albümün geri kalanı, ona göre, çöptü.

Pablo Honey orada olmayınca mecburen Unkapanı’na inmek zorunda kaldım. Her Cuma o ikilemi yaşardım, Cabir’e uğramadan direkt Kasetçiler çarşısına gitme ikilemini. Kasetçiler çarşısında aradığınız her albümü bulurdunuz, adı üzerine kasetçiler çarşısı, üreticiler oradaydı. Tek sıkıntı albümün hangi şirketten çıktığını bilmemekti çünkü Unkapanı’nda her dükkan sadece kendi bastığı kasetleri satmaktaydı ve eğer kimin bastığını bilmiyorsanız tüm çarşıyı tek tek dolaşmanız gerekiyordu ki bu imkansızdı. Bu nedenle Unkapanı’nda aradığınız kaseti bulmak çok da kolay değildi. Çoğu kez aradığımı bulamadan dönmüştüm bu nedenle önce Cabir’e uğrardım ama her seferinde içimi bir kurt da yemiyor değildi. Çünkü Aksaray’da indikten sonra yeniden otobüse binecek para kalmıyordu ve mecburen Unkapanı’na kadar yürümem gerekiyordu.

Gide gele, çarşıda araya sora yabancı müzik kasetleri basan belli başlı dükkanları gözümü kestirmiştim. Ne zaman Unkapanı’na inmek zorunda kalsam oralara uğrardım. Hep aynı üç dükkana giderdim, ikisi hemen girişte daha çarşının kapısından girmeden dışarıda yan yanaydı, bunlardan bir tanesi Geffen’den çıkanları diğeri ise Atlantic’den çıkanları satıyordu; üçüncüsüyse çarşının içindeydi, çok da harala güreleye karışmayacağınız mesafede. Çoğunlukla EMI satan küçücük bir dükkandı, ona çok fazla uğramak zorunda kalmazdım çünkü dışarıdaki ikisi saydığım şirketlerin dışında bir sürü farklı labelin de albümlerini basıyordu.

O gün şansım yaver gitmişti, daha ilk dükkanda Pablo Honey’i bulmuştum. Nefes nefese Radiohead’in albümünü sorduğumda çalışan genç gülümseyerek “var” demiş ve dükkanın diğer tarafına doğru kaseti almaya gitmişti. Unkapanı’ndaki dükkanlar genelde toptan satış yapmaktaydı bu nedenle kasetlere bakabileceğiniz vitrinler ya da Cabir’deki gibi düzenlemeler yoktu, albümler koliler halinde dizilmişti, ancak afişlerden nelerin satıldığı hakkında bilgi sahibi olabiliyordunuz, çok nadiren de tezgahı üzerinde yeni basılmış birkaç kaset kaldığı olurdu. O gün de bu nadir günlerden biriydi.

Çalışan genç dükkanın öteki tarafından Pablo Honey’i almaya gittiğinde ben de yerleşmiş bir alışkanlıkla çevreme ne var ne yok diye bakınmaya başladım, afişleri inceledim derken kapının yanında üst üste dizilmiş kolilerden açık olan birinde Blind Melon’u gördüm. Radiohead’in yerine onu almaya karar vermem çok uzun sürmedi. Creep çok hoşuma gidiyordu ama “No Rain” çok farklı bir şarkıydı.

Oldum olası rockdaki o country-blues tarzına hasta olmuştum. Guns n’ Roses’de de Izzy’nin parçalarına bayılıyordum, o aynı tarzda şarkılar besteliyordu. Shannon Hoon’u da zaten Use Your Illusion’dan tanıyordum GN’R’ın double albümünde back vokal yapmıştı. “Don’t Cry”ın videosunda da oynamıştı, Axl’la birlikte çatıdaki sahnede ağbi kardeş gibi görünüyorlardı. Zaten aynı yerden gelmeydiler ikisi de Lafayette doğumluydu hatta ablası Axl’in okul arkadaşıydı. Bir rivayete göre Shannon Los Angles’e gittiğinde Axl’i arayıp kardeşine sahip çıkmasını istemişti. Gerçekten böyle bir telefon konuşması olduğundan emin olmasak da Axl ile Shannon’ın yolları bir şekilde LA’de kesişmiş ve ortak bir geçmişlerinin de olduğunu göz önüne alırsak Axl’in ona el verdiğini kabul edebiliriz. Gerçek olan Shannon Hoon’un Use Your Illusion kayıtlarının yapıldığı stüdyo’ya davet edildiğidir.

Shannon doğduktan kısa bir süre sonra aile Lafayette’ten çok da uzak olmayan Dayton’a taşınmış. Shannon burada büyüdü ve on sekizine girdiğinde, şehirde kalırsa ya hapse düşeceğini ya da uyuşturucudan öleceğini söyleyerek Los Angles yolunu tuttu. Burada kısa sürede müzik çevresinin arasına karıştı. Bir partide kendi yazdığı “change” şarkısını çalarak ileride Blind Melon’u oluşturacak grup elemanlarıyla da tanışmış oldu. 1990’da dört şarkılık bir demo hazırlayarak Capitol Records’un kapısını çaldılar. Adamlar demodan o kadar etkilendiler ki hemen beş yüz bin dolarlık bir kontrat teklif ettiler. Böylece Shannon evinden ayrıldıktan sadece beş yıl sonra hayallerine kavuşmuş oldu.

Blind Melon’ın kendi adını taşıyan debut albümü 1992’de çıktı. Prodüktörlüğünü daha önce Temple of the Dog, Ten ve Dirt gibi Grunge albümlerinde çalışmış olan o yılların sounduna imzasını atan Rick Parashar’dı. Albüm çıktıktan sonra Blind Melon başta Guns n’ Roses olmak üzere bir çok grupla konserlerde sahneyi paylaştı.

Albüm, özelikle “No Rain”in videosu 1993’de yayınlandıktan sonra platin plak kazanacak kadar çok satmaya başladı. Bundan sonraki iki yıl boyunca grup vaktini yollarda, konserden konsere turnede geçirdi. Shannon Hoon sahne performansıyla herkese rock dünyasını yeni asi çocuğu olduğunu gösteriyor, sürekli vukuat çıkartıyordu. Hatta Kanada’daki bir konser sırasında sahnede çırılçıplak soyunup seyircilerin üzerine işemekten hapse bile girdi.

Ne yazık ki Shannon Hoon’un çabuk kazanılan başarıları kalıcı olmadı. Gittikçe daha fazla uyuşturucu kullanıyordu ki ’95 de kızı doğmadan önce tamamen temizlenmek istediğinden rehabilitasyona bile yattı. Ancak tam tedavi olamadan yeni albümleri Soup’un tanıtım turuna çıkması gerekiyordu, bu da işleri ne grup ne de kendi için kolaylaştırmadı. Houston’da hayal kırıklığı yaratan bir performanstan sonra tur otobüsüne çekilip yeniden uyuşturucu alan Shannon Hoon sabahı çıkaramadı, öldüğünde 28 yaşındaydı.

Kasetçideki genç elinde Pablo Honey ile geri döndüğünde ona fikrimi değiştirdiğimi söyledim, Blind Melon’u alacaktım, bu onun pek hoşuna gitmedi. Herhalde o Cabir’deki sakallı arkadaşın aksine Radiohead’e baya bir güveniyordu ya da sadece birkaç adım fazladan attığı için yüzünü ekşitmişti.

Dükkandan çıkar çıkma kaseti walkman’ime taktım. Albüm çok keyifliydi, Aksaray’a kadar tüm o yolu geri yürümemi kolaylaştırmıştı. “No Rain”in dışında fark yaratan bir parça yoktu, onun dışında çok beğendiğim bir tek “Change” vardı, Shannon’un yazdığı ilk şarkı. Ne yalan söyleyeyim, “No Rain”i bir karışık kasete kaydettikten sonra albümü bir daha dinlemedim ama Radiohead yerine onu tercih ettiğime de hiç pişman olmadım.

Etiket: use your illusions

“You Could Be Mine”

“No Rain”